Wat doen die prikkels die primair vanuit je kleine hersenen worden aangestuurd? In jouw lijf zit een ingenieus systeem dat jouw overlevingsstrategie aanstuurt. Even los van allerlei nuanceringen die je in dit verhaal kunt aanbrengen, je kiest bij serieuze stress als vanzelf voor een van de vele vormen van vechten of van vluchten.

Dit mechanisme hebben we geërfd van onze voorouders van vele duizenden jaren geleden. Dit lijkt allemaal primitief, maar het is nog steeds heel effectief om te overleven, tenminste in situaties waar het echt om overleven gaat!

Managers zitten vaak in de basismodus van vechten (dat is een manier van jezelf serieus nemen). Dat is op zich niets mis mee. Maar wel als de manager door de externe druk het echte contact met de omgeving verliest en zichzelf te serieus neemt (de neiging om alles te willen controleren schiet in die laatste situatie meestal omhoog).

De medewerkers van de manager zitten overigens bij stress vaak aan de andere kant, het vluchten (rustig blijven zitten, het waait wel weer over - dit is ook een manier van jezelf te serieus nemen in negatieve zin) en dat bevordert het contact met de manager en de uitwisseling van standpunten, ideeën en wederzijds vertrouwen ook niet bepaald.

Aan de basis van het te veel vertrouwen (vechten) op jezelf of juist te weinig vertrouwen (vluchten) op jezelf ligt angst. Angst is de reden om op jouw eigen impulsen uit de kleine hersenen te vertrouwen. Die hebben ons duizenden jaren lang helpen overleven. En dit reactiemechanisme is nog steeds aanwezig en de kracht daarvan mag je niet onderschatten. De meesten van ons hebben bijvoorbeeld nog steeds een diep respect (angst) voor tijgers en enge slangen op basis van dat oermechanisme, ondanks het feit dat we verstandelijk weten dat we op straat in Nederland deze dieren niet meer tegen zullen komen.

Ook al staat er dus geen enorme brullende leeuw voor onze neus, toch hebben we de neiging als we druk of stress ervaren om in plaats van rustig de situatie in ogenschouw te nemen, onszelf over te geven aan de vecht-of-vlucht- impuls. We gunnen ons zelf niet de rust om te kijken naar de vele ervaringen en kennis van degenen om ons heen.

De vraag is of ik die oerimpuls om impulsief te reageren wel kan temperen?

Oude filosofen als Socrates kenden de oplossing al …… “KEN U ZELVE!”

Het is mogelijk om te leren wanneer de leeuw op jouw stoep staat, jezelf rust te gunnen. Iedereen is in staat eigen impulsen even te laten voor wat ze zijn en de omgeving en alles wat daar speelt zonder vooringenomen zelfmiskenning of zelfverheffing in ogenschouw te nemen. Daar heb je wel zelfvertrouwen voor nodig.

Alleen als je jezelf goed kent door te weten hoe je karakter en competenties resp. valkuilen in elkaar steken en de achtergronden daarvan, is het mogelijk een zelfvertrouwen te ontwikkelen waarmee je de primitieve prikkels tijdig kunt afzwakken. Daardoor zul je in staat zijn te ontdekken of je elkaars standpunten en ideeën begrijpt zonder stress, controle of dwangmatige handelingen. Je zult versteld staan over het inzicht dat je dan krijgt en hoeveel meer je er op durft te vertrouwen, dat de ander de situatie op gemeenschappelijke wijze in beeld heeft.

Gemeenschappelijk dat wil zeggen, dat zelfs als de ander er wat anders tegen aankijkt omdat die mogelijk vanuit een andere positie dezelfde situatie staat te bekijken, dan blijft er respect voor de ander.

Tot zover de theorie. Wat mijn praktijk betreft moet ik met schaamrood op mijn kaken bekennen, dat ik ook wel eens de vraag heb gehad:: Mag ik dan nu mijn hond terug?

Iedereen heeft de neiging zichzelf serieus te nemen. Dat zit gewoon voorgeprogrammeerd in onze zogenaamde kleine hersenen. En of we het leuk vinden of niet, die overstromen bijna ongemerkt onze “weldenkende” kant. Naar mate de druk bijvoorbeeld binnen of buiten een organisatie groter wordt, wordt je reactie primair meer overheerst door de prikkels uit je kleine hersenen.